#TeluguLegend : బహుముఖ ప్రజ్ఞాశాలి పోతుకూచి

Potukuchi Sambashivaraoబహుముఖ ప్రజ్ఞాశాలి.

పద్య వచన గేయ కవిగా, రచయితగా, న్యాయవాదిగా, అనువాదకునిగా, పత్రికా రచయితగా, నటునిగా, నాటక కర్తగా, లఘు కవితా ప్రక్రియ ప్రారంభకునిగా, సాహితీ సంస్థల వ్యవస్థాపక బాధ్యునిగా, మహా సభల నిర్వాహకునిగా,  జర్నలిస్టుగా, సంపాదకునిగా…

ఇలా చెప్పుకుంటూ పోతే…అసమాన ప్రతిభ కనబరిచి, బహుముఖీన, అగణిత సేవలు అందించిన ప్రతిభా శాలి ఆయన.

 తూర్పుగోదావరి జిల్లా, ఆలమూరు గ్రామంలో పోతుకూచి నరసింహమూర్తి, సూరమ్మ దంపతులకు 1927, జనవరి 27 వ తేదీన జన్మించాడు.

ప్రాథమిక విద్య కోటిపల్లి, ఆలమూరు గ్రామాలలో, ఉన్నత పాఠశాల విద్య రామచంద్ర పురంలో, కళాశాల విద్య కాకినాడలో చదివాడు. హైదరాబాదులో ఎల్.ఎల్.బి. చదివి న్యాయవాదిగా వృత్తిని కొనసాగించాడు.

కథా రచయితగా దాదాపు 350 కథలు వ్రాశాడు.

Potukuchi Sambashivarao కథలు ఆంధ్రపత్రిక, కిన్నెర, యువ, ఆంధ్రప్రభ, పుస్తకం, కృష్ణాపత్రిక, ఆంధ్రప్రదేశ్, ఆంధ్రభూమి, ఆంధ్రజ్యోతి, అనామిక, చిత్రగుప్త, భారతి, తెలుగు స్వతంత్ర మొదలైన పత్రికలలో ప్రచురింప బడ్డాయి.

ఈ కథలు సాంబశివరావు కథలు (6 సంపుటాలు), శేఖరం కథలు, ఏడుప్రశ్నలు, కొత్త విలువల బ్రతుకు, పోతుకూచి కథలు, ఎదురు ప్రశ్నలు, నవకథంబం, మందారాలు, విక్రమ, వేదప్రియ, హైదరాబాదులో, బ్రతుకుల పతనం పేర్లతో పుస్తక రూపంలో వెలువడ్డాయి.

అయన కథలు హిందీ, కన్నడ, తమిళ, రష్యన్, జర్మనీ, ఆంగ్ల భాషల్లోకి అనువదించ బడ్డాయి. ఇతని కథలపై చలం ప్రభావం కనిపిస్తుంది.

అయన ఐదు నవలలు వ్రాశాడు. “అన్వేషణ” నవలకు మద్రాసు తెలుగు భాషాసమితి నిర్వహించిన పోటీలో ప్రథమ బహుమతి వచ్చింది.

ఆధునికాంధ్రుల సాంఘిక జీవితాన్ని ఈ నవల చక్కగా చిత్రించింది. దీనిని మద్రాసు విశ్వవిద్యాలయం బి.ఎ.లో “ఉపవాచకం”గా నిర్ణయించింది.

“ఉదయ కిరణాలు” నవల 1956లో ఆంధ్ర సచిత్రవార పత్రిక నడిపిన పోటీలో ప్రథమ బహుమతి గెలుచుకుంది.

ఈ నవల 1967లో రష్యన్ భాషలోకి అనువదించ బడింది.

ఏడురోజుల మజిలీ శృంగార రసప్రధానమైన నవల. చలమయ్య షష్టిపూర్తి, నీరజ ఆయన ఇతర నవలలు.

నాటకకర్త కూడా. అయన వ్రాసిన హంతకులు నాటకం ఆంధ్రప్రదేశ్ సాహిత్య అకాడమీచే ఉత్తమ నాటకంగా ఎంపిక కాబడింది. “పల్లె కదిలింది” నాటకం ఆంధ్రదేశం నలుమూలలా ప్రదర్శించ బడింది.

పోతుకూచి సాంబశివరావు – నాటకాలు

 

దొంగ-దొర, ఇదీ తంతు, ఏడు సున్నాలు, ప్రతి ధ్వనులు, పెళ్ళి పిలుపు, రెండు నాలికలు, అద్దెకొంపలో ఒక నెల, ఒన్ టూ త్రీ ఫోర్, ఏం ప్రేమలో ఏం గొడవలో, అంతరించే అంతరాలు, దీన్ దయాళ్‌గారి దేవుడిలో, సరిహద్దుల్లో, చుట్టాల రభస, అంత్య క్రియలు మొదలైనవి ఇతడు వ్రాసిన ప్రసిద్ధమైన నాటకాలు/నాటికలలో కొన్ని. ప్రతిధ్వనులు అనే నాటికల సంపుటి ప్రచురించాడు.

పద్యకవిగా, వచనకవిగా, గేయకవిగా ప్రసిద్ధుడైనాడు. మొదటి పద్య రచన కాలేజీ పోటీలలో బహుమతి గెలుచుకొంది.

రాసి-సిరా, అనురాగం – అను – రాగం, సామ్బశివానందలహరి, పోతుకూచీయం, శిఖరాలు, అగ్నినాదాలు, చైతన్య కిరణాలు మొదలైన కవితా సంపుటాలు పదికి పైగా వెలువరించాడు. అనేక కవితా సంకలానాల్లో, కవి సమ్మేళనాల్లో ఆయన పాల్గొన్నాడు.

అనేక పత్రికల్లో కవితలు వెలువడ్డాయి. ఇతర భాషా సాహిత్య కవితలను తెలుగులోనికి అనువాదం చేశాడు. చుక్కలు అన్న నూతన “లఘు కవితా ప్రక్రియ”ను ప్రారంభించిన గొప్పతనం ఆయనదే. అనువాదకుడిగా గొప్ప కృషి చేశాడు.

ఆలిండియా రేడియో నిర్వహించిన “జాతీయ కవి సమ్మేళనం”, గణతంత్ర దినోత్సవం సందర్భంగా ఏర్పాటైన కవి సమ్మేళనాలలోని ఆంగ్ల కవితలు, కొంకణి, కన్నడ, ఒరియా, మరాఠి, హిందీ, నేపాలీ కవితలు అనేకం తెలుగులోకి అనువదించాడు. కేంద్ర ప్రభుత్వం ఏర్పాటుచేసిన “ఆలిండియా అనువాదకుల వర్క్‌షాప్‌”లో ప్రముఖ పాత్ర వహించాడు.

దక్షిణ భారత భాషలకు సంబంధించి సాహిత్య అకాడమీ నిర్వహించిన అనువాదకుల వర్క్‌షాప్‌లలో కూడా పోతుకూచి ప్రముఖంగా నిలిచాడు.

అమెరికా రీజనల్‌ ఆఫీస్‌ (మద్రాస్‌) వారికి సంబంధించిన ‘వాట్‌ డూ యు నో అబౌట్‌ లేబర్‌’ అన్న పుస్తకాన్ని తెలుగులోనికి అనువాదం చేశాడు.

నేషనల్‌ బుక్‌ట్రస్ట్‌ వారి ఆంగ్ల బాల సాహిత్యాన్ని ఎక్కువ శాతం మేరకు తెలుగు లోకి అనువాదం చేసిన ఘనత ఆయనదే.

కన్నడ రచయిత సి.కె.నాగరాజారావు రాసిన ప్రముఖ కన్నడ నాటకం ‘సంకోలు బసవన్న’ కూడా ఆంధ్రీకరించాడు.

హిందీ భాషలో భీమసేన్‌ నిర్మల్‌ వ్రాసిన ‘హిందీకి- అచ్చీ- కహా నియా’కు అనువాదం వెలువరించాడు.

వచన కవితా రీతులను అనువాదాలతో సహా 1977లో ప్రచురించాడు.

 సాంబశివరావు కార్యక్రమాల నిర్వాహకుని గా పేరు తెచ్చుకున్నాడు.

హైదరాబాదు సాహిత్య సంస్థ నిర్మాణ దక్షుడిగానే కాకుండా “నవ్య సాహితీ సమితి, ఆంధ్ర విశ్వసాహితి” అనే సంస్థలను నెల కొల్పాడు.

“అఖిల భారత తెలుగు రచయితల మహాసభ”లను తొలిసారిగా 1960లో హైదరాబాదులో, 1963లో రాజమండ్రిలోన, 1967లో తిరుపతి, 1969,1971లలో తిరిగి హైదరాబాదులోను ఘనంగా నిర్వహించాడు.

1965లో ఆంధ్ర నాటక కళాపరిషత్తు ఉత్సవాలు హైదరాబాదులో నిర్వహించాడు.

శ్రీ కృష్ణ దేవరాయాంధ్ర భాషా నిలయంకు కార్యదర్శిగా పనిచేసి ఆసంస్థ వజ్రోత్సవాలు విజయ వంతంగా నడిపాడు.

మొదటి ప్రపంచ తెలుగు మహాసభల నిర్వాహకులలో ఒకడిగా ఉన్నాడు. ఇతనికి ఇతర సాహిత్య సంస్థలతో సంబంధాలు ఉన్నాయి.

ఆంధ్రప్రదేశ్ సాహిత్య అకాడెమీ సభ్యుడిగా, ఆంధ్రప్రదేశ్ లలితకళా అకాడెమీ సభ్యుడిగా, ఆకాశవాణి హైదరాబాదు కేంద్రం సలహా సంఘ సభ్యుడిగా, ఆంధ్ర మహిళాసభ సాహిత్య నిర్వాహక మండలిలో సభ్యునిగా, కేంద్ర సాహిత్య అకాడెమీ సలహా సంఘ సభ్యుడిగా సేవలను అందించాడు.

1959లో బరోడాలో జరిగిన అఖిల భారత రచయితల మహాసభలలో పాల్గొన్నాడు. 1961లో మద్రాసులో యునెస్కో ఏర్పాటు చేసిన సదస్సులో దక్షిణ భారతదేశం తరఫున పాల్గొన్నాడు. మారిషస్ దీవులలోని ఆంధ్రుల గురించి తెలుసు కోవడానికి, వారితో సాంస్కృతిక సంబంధాలను నెలకొల్పడానికి మారిషస్ సందర్శించాడు.

సంపాదకునిగా, జర్నలిస్టుగా తనదైన ముద్ర వేశాడు.  విశ్వ రచన, విశ్వ, యూనిలిట్ మొదలైన పత్రికలను నడిపాడు. యువ కవులను, రచయితలను ప్రోత్సహించాడు.

దక్కన్‌ క్రానికల్‌ ఆంగ్ల దినపత్రికలో ‘ది తెలుగు వరల్డ్‌’ అనే శీర్షికతో తెలుగు సంస్కృతి సాహిత్యాలపై అనేక వ్యాసాలు వ్రాశాడు. ఆంధ్రప్రతిక (దినపత్రిక) లో ‘న్యాయం’, ‘చట్టం’ గురించి సామాన్యులకు అర్ధమయ్యేలా అందరికీ న్యాయం అనే శీర్షికతో పలు వ్యాసాలు వ్రాశాడు. ఆంధ్రప్రదేశ్‌ సంగీత, నాటక అకాడమీ ప్రచురించే నాట్యకళ మాస పత్రికకు సహాయ సంపాదకత్వం వహించాడు.

ఏ.పి.టైమ్స్‌ ఆంగ్ల పత్రికలో దాదాపు సంవత్సరం పైగా వివిధ సాహిత్య విషయాలు, సభలు, సమావేశాలు గురించి రిపోర్టింగ్‌ చేశాడు. ‘సిటిజన్స్‌ ఈవినింగ్‌’ అనే పత్రిక ద్వారా వారం వారం జ్యోతిష ఫలితాలు ఆంగ్లంలో ప్రచురించాడు.

అనేక సాహిత్య సంస్థలు ఆయన కృషిని గుర్తించి  సత్కరించాయి. ఆంధ్ర విశ్వవిద్యాలయం నుండి కళాప్రపూర్ణ (1993), అఖిల భారతీయ భాషా సాహిత్య సమ్మేళన్‌ (భూపాల్‌) నుంచి సరస్వతి సమ్మాన్ పురస్కారం, భారతీయ లేఖక్ నికాయ్ అవార్డు,  ఆంధ్రప్రదేశ్ సాహిత్య అకాడెమీ అవార్డు, పోలిశెట్టి పర్వతరాజు స్మారక అవార్డు, జూలూరి నాగరాజరావు స్మారక అవార్డు తదితరాలు పొందారు.

సాహితీ చైతన్య, సాహితీ భీష్మ, సాహితీ చైతన్య సంవర్థక, విశ్వ ఆంధ్రా సంధాత, యువజన మిత్ర, కళారత్న  మొదలైన బిరుదులు సొంతం చేసుకున్న ప్రతిభా శాలి.

నిత్య సాహిత్య కార్యశీలి అలరారిన పోతుకూచి సాంబశివరావు తన 91వ యేట 2017, ఆగష్టు 6వ తేదీన మరణించాడు.